เป็นคำถามที่มีคำตอบกันมานานมาก และผมก็เคยเขียนถึงไปหลายหนแล้วในการรีวิวหลายครั้ง แต่ก็ยังคงมีคนถาม มีคนพยายามค้นหาคำตอบอยู่ดี ผมก็เลยคิดว่าเอามาเขียนเป็นบล็อกอีกซักทีจะเป็นไรไป จะได้มีลิงก์เอาไว้อ้างอิงเองด้วย หุหุ

อ่ะ เอาง่ายๆ นะ แบบใกล้ตัวก็โน้ตบุ๊กผมนี่แหละ ตอนที่ผมติดตั้ง Windows นี่กันเนื้อที่ไว้ราวๆ 256GB เวลาเปิดมา มันเห็นเป็นแบบนี้ครับ จะเห็นว่า Windows มันมองว่ามีความจุ 252GB ครับ แต่ความจุรวมคือ 271,583,612,928 ไบต์ ตามหลักแล้ว กิกะ มันก็ควรจะมีค่าเท่ากับ 1,000,000,000 ไบต์สิ แล้วแบบนี้มันก็ควรจะเป็น 271.58GB สิ ทำไม Windows มันบอกว่า 252GB ล่ะ?

คำตอบคือ มันมาจากความเชื่อที่ไม่ตรงกันครับ คือ ปกติแล้วพวกบรรดาผู้ผลิตสื่อบันทึกข้อมูล และผู้ใช้งานทั่วไป จะมองการคำนวณในแบบเลขฐานสิบ ซึ่งเป็นแบบนี้ครับ

• 1,000 ไบต์ (B) = 1 กิโลไบต์ (KB)
• 1,000 กิโลไบต์ = 1 เมกะไบต์ (MB)
• 1,000 เมกะไบต์ = 1 กิกะไบต์ (GB)
• 1,000 กิกะไบต์ = 1 เทระไบต์ (TB)

แต่ในทางคอมพิวเตอร์แล้ว มันต้องเป็นเลขฐานสอง ที่ถูกต้องมันจึงต้องแบบนี้ครับ

• 1,024 ไบต์ (B) = 1 กิโลไบต์ (KB)
• 1,024 กิโลไบต์ = 1 เมกะไบต์ (MB)
• 1,024 เมกะไบต์ = 1 กิกะไบต์ (GB)
• 1,024 กิกะไบต์ = 1 เทระไบต์ (TB)

ฉะนั้น 271,583,612,928 ไบต์ ถ้าเอามาคำนวณแบบนี้ ก็จะเป็น

• 271,583,612,928 ไบต์ = 265,218,372 กิโลไบต์
• 265,218,372 กิโลไบต์ = 259,002.316 เมกะไบต์
• 259,002.316 เมกะไบต์ = 252.93 กิกะไบต์

เพราะเรามองแบบเลขฐานสิบ เราเลยคิดว่ามันควรจะเป็น 271GB แต่ Windows (และระบบปฏิบัติการคอมพิวเตอร์อื่นๆ มันมองแบบเลขฐานสอง มันเลยมองเป็น 252GB ไงล่ะ

อ่ะ ทีนี้ลองโจทย์ใหม่ SanDisk Extreme Pro USB 3.1 Solid State Flash Drive 256GB มาดูกันครับว่า Windows มองยังไง? มันมองว่าความจุ 238GB ครับ แต่ตัวเลขเนี่ย เราจะเห็นว่ามันคือ 256,020,316,160 ไบต์ ซึ่งถ้าเรามองแบบเลขฐานสิบ มันก็คือ 256GB ใช่ไหมล่ะ

แต่ถ้าเราเอามาคำนวณตามวิธีเลขฐานสอง มันก็จะออกมาแบบนี้

• 256,020,316,160 ไบต์ = 250,019,840 กิโลไบต์
• 250,019,840 กิโลไบต์ = 244,160 เมกะไบต์
• 244,160 เมกะไบต์ = 238.44 กิกะไบต์

ก็อย่างที่เห็น Windows มันมองแบบนี้ครับ

ฉะนั้น เข้าใจหรือยังว่าทำไมซื้อฮาร์ดดิสก์ แฟลชไดร์ฟ หรือ SSD มาแล้ว ได้ไม่เต็มความจุที่เขาประกาศเอาไว้ในสเปก ก็เพราะว่าตัวเลขในสเปกของคำนวณกันคนละแบบกับที่พวกระบบปฏิบัติการมันมองนั่นเองแหละ จะเห็นว่าความแตกต่างของมันอยู่ที่ราวๆ 7% และถ้าเกิดความจุมันยิ่งใหญ่ ความแตกต่างมันก็ยิ่งเพิ่มขึ้นนะครับ เช่น ฮาร์ดดิสก์ 8TB เนี่ย ความจุที่พวกระบบปฏิบัติการมองเห็นก็จะอยู่ราวๆ 7.27TB หรือต่างกันราวๆ 9% ครับ

ทำไมถึงเป็นเช่นนั้นล่ะ? เอ๋า ก็เพราะจำนวนครั้งที่โดนหารมันเพิ่มขึ้นนี่นา จากเดิมหารทีละ 1,000 กลายเป็นหารทีละ 1,024 นั่นหมายความว่า

ถ้าดูจากตารางด้านบน จะเห็นว่า ถ้าอยู่แค่ระดับเมกะไบต์ ความแตกต่างจะอยู่แถวๆ 5% แต่พอเพิ่มมาเป็นกิกะไบต์ ความแตกต่างจะเพิ่มมาที่ราวๆ 7% และถ้าความจุเพิ่มมาเป็นระดับเทระไบต์ ความแตกต่างจะอยู่แถวๆ 10% เลยนะเออ ยิ่งซื้อความจุเยอะๆ มา ก็เตรียมใจไว้เลยนะครับ