เมื่อคืนมีผู้ใช้งาน QNAP NAS ส่งอินบ็อกซ์มาสอบถามผมว่า อัพเดตเฟิร์มแวร์แล้วดันล้มเหลว แล้วส่งผลให้ตอนนี้บูตเครื่องไม่ได้ จะทำยังไงดีล่ะ? อย่าเพิ่งตกใจจนเกินเหตุไปครับ อย่าลืมว่า QNAP NAS จริงๆ แล้ว มันก็คือเครื่องคอมพิวเตอร์เครื่องนึง ที่ลงระบบปฏิบัติการ Linux เวอร์ชันพิเศษของ QNAP ชื่อ QTS แล้วใส่ฮาร์ดดิสก์ได้เยอะๆ ทำ RAID ได้เท่านั้นเอง ฉะนั้น แม้ว่าตัวระบบปฏิบัติการ (เฟิร์มแวร์) จะป่วนรวนขึ้นมา เราก็ยังมีวิธีลงระบบปฏิบัติการทับลงไปใหม่ได้ครับ
แต่ก่อนอื่นต้องทำใจก่อนนะครับ
ทุกๆ การอัพเดตเฟิร์มแวร์มีความเสี่ยง จึงมีคำแนะนำเสมอว่า ก่อนจะอัพเดตเฟิร์มแวร์ ต้องให้แน่ใจแล้วว่าได้มีการสำรองข้อมูลเอาไว้เรียบร้อยแล้ว ซึ่ง “การสำรองข้อมูล” ที่ว่านี่ หมายถึงการแบ็กอัพข้อมูลที่สำคัญ ที่เราคิดว่าสูญหายไม่ได้ ไปเก็บไว้ที่อื่น ที่ไม่ใช่ QNAP NAS เลยนะครับ หรือก็คือ ก็อปปี้ออกไปใส่ฮาร์ดดิสก์ลูกใหญ่ๆ (ลูกเดียว หรือหลายๆ ลูก อยู่ที่ว่าข้อมูลมีมากน้อยแค่ไหน) หรือย้ายไปที่ NAS ตัวอื่นไปเลย อะไรแบบนี้ การสำรองข้อมูลเก็บไว้อีกชุดใน NAS ตัวที่เรากำลังจะอัพเดตเฟิร์มแวร์ หรือทำ Snapshot ไม่นับนะครับ
ถามว่าทำไมต้องทำ? เปลืองฮาร์ดดิสก์แย่เลย … คำตอบก็อยู่ที่ย่อหน้าแรกที่เปิดตัวบล็อกนี่แล้วไงครับ คือ ในกรณีที่เกิดความผิดพลาดขึ้นมาจากการอัพเดตเฟิร์มแวร์ (ซึ่งเกิดขึ้นได้น้อย แต่ไม่ใช่ไม่มีทางเกิดขึ้น) ข้อมูลเราก็จะยังอยู่ และพร้อมใช้งานต่อได้โดยไม่ติดขัดมาก และหากจำเป็นต้องทำ Firmware Recovery ก็ยังมั่นใจได้ว่า ข้อมูลจะไม่สูญหายไปไหนนั่นเอง
วิธีการทำ Firmware Recovery
ทีนี้หากต้องการแก้ปัญหาอัพเดตเฟิร์มแวร์แล้วล้มเหลว บูตไม่ขึ้น มันก็เหมือนกับลง Windows พลาด แล้วบูตไม่ขึ้นนั่นแหละครับ ที่เราต้องทำก็คือ บูตด้วยวิธีอื่น เช่น LiveCD หรือ USB boot disk แล้วทำการลง Windows ใหม่จากตรงนั้น สำหรับ QNAP NAS มันมีสามวิธีหลักๆ คือ ใช้ VM Player, LiveCD หรือ USB boot disk ช่วยบูตขึ้นมา แต่ว่าจะใช้วิธีไหนได้บ้าง ก็ขึ้นอยู่กับว่าใช้รุ่นไหนอยู่ ต้องทำตามขั้นตอนสำหรับแต่ละรุ่นเลย
ต้องขออภัยที่ผมไม่สามารถเขียนอธิบายเป็นภาษาไทยได้ เพราะมันยาวมากมาย และที่สำคัญคือ ข้อมูลอาจมีการเปลี่ยนแปลงได้เรื่อยๆ เนื่องจากมีรุ่นใหม่ออกมา หรือมีการเปลี่ยนแปลงในซอฟต์แวร์ ดังนั้น ผมไม่อยากให้ใครก็ตามที่เข้ามาอ่านบล็อกของผม แล้วได้ข้อมูลเก่าๆ ไปทำแล้วบรรลัยกว่าเดิม สำหรับขั้นตอนการทำ Firmware Recovery สามารถดูได้จาก Wiki ของ QNAP ที่นี่ครับ https://wiki.qnap.com/wiki/Firmware_Recovery
แต่ผมขออธิบายคร่าวๆ ก่อน ก็คือ
- แต่ละรุ่นจะมีวิธีแตกต่างกันออกไป ฉะนั้นดูให้ดีๆ ว่า QNAP NAS ของเรามันรุ่นไหน มันแบ่งออกเป็น ARM-based, x86-based, AL-based และเฉพาะรุ่นอื่นๆ อีกหลายเซ็ต
- แต่ละรุ่น ก็อาจจะมีวิธีทำได้หลายวิธี ก็เลือกวิธีที่เราสะดวกที่สุดนะครับ ลองดูว่าอันไหนดูๆ แล้วน่าจะทำได้ไม่ยาก เข้าใจง่าย (ผมเข้าใจว่าภาษาอังกฤษไม่ใช่ภาษาแม่ของเรา แต่ต้องพยายามอ่านครับ) ก็เลือกวิธีนั้นแหละ แต่ในความเห็นของผม ถ้าสามารถทำด้วย USB boot disk จะดีสุด เพราะเราจะได้ไม่ต้องหา CD player มาเสียบ
- แต่ละรุ่น แต่ละวิธี ต้องดาวน์โหลดไฟล์มาทำตัวบูตแตกต่างกันออกไป ดาวน์โหลดอันที่ถูกต้องมาด้วยนะครับ เพราะแต่ละรุ่นฮาร์ดแวร์มันแตกต่างกันไป
- ถ้าคุณไม่ได้แบ็กอัพข้อมูลใน NAS เอาไว้ ทำใจไว้ก่อนเลยว่าข้อมูลอาจสูญหายได้ ซึ่งผมก็อธิบายไปแล้วในหัวข้อก่อนหน้านี้ (แต่มันก็ไม่ได้หมายความว่าข้อมูลจะหายนะ)
- ในการทำ Firmware Recovery จะต้องมีการปิดเครื่อง ถอดฮาร์ดดิสก์ออกจาก NAS แล้วใส่กลับเข้าไปใหม่ด้วย คุณต้องจดหรือจำเอาไว้ให้ดีๆ ว่าลูกไหนมันของถาดที่เท่าไหร่ ตอนใส่กลับต้องใส่ให้ถูกลำดับด้วย ไม่งั้นโบกมือลาข้อมูลได้แน่นอน หายชัวร์ 100%
เมื่อทุกอย่างพร้อม ที่เหลือก็แค่ลงมือทำ และภาวนาว่าข้อมูลจะไม่หายครับ แต่ถ้าพยายามทำขนาดนี้แล้ว ยังบูตไม่ขึั้นอยู่ดี ติดต่อผู้ขายแล้วส่งกลับศูนย์ได้เลยครับ