เป็นข่าวฉลองคริสต์มาสอีฟกันเลยทีเดียว เมื่อ Shopee ประกาศว่าจะคิดค่าธุรกรรมผ่านบัตรเครดิตและบัตรเดบิต 1.5% โดยจะเริ่มวันที่ 15 มกราคม 2562 เป็นต้นไป ซึ่งหลายๆ คนก็มองว่า Shopee คงแบกภาระต่อไปไม่ไหวแล้ว และแม้ว่าจะไม่ได้เก็บค่าธุรกรรมนี้จากผู้ซื้อโดยตรง แต่ก็น่าหวั่นว่าผู้ขายก็มีแนวโน้มที่จะผลักภาระนี้มายังผู้ซื้อแน่นอน
ภาระค่าธุรกรรมผ่านบัตรเครดิตและเดบิตที่ Shopee แบกอยู่ มีมากแค่ไหน?
เรามาเอาใจเขาใส่ใจเราก่อนนะครับ คุณต้องเข้าใจก่อนว่าการทำธุรกรรมผ่านบัตรเครดิตและบัตรเดบิตนั้น ธนาคาจะคิดค่าบริการจากผู้ขายครับ แต่จะคิดกี่มากน้อย ก็อยู่ที่หลายๆ อย่าง ซึงปัจจัยนึงก็คือจำนวนเม็ดเงินที่หมุนเวียนอยู่ในธุรกรรม ยิ่งมากก็ยิ่งได้ค่าธรรมเนียมถูกลง แต่ในกรณีของ Shopee แล้ว ค่าบริการส่วนนี้น่าจะไม่สูงมาก 1.5% ที่เขาคิดกับร้านค้าตามประกาศ อาจจะเป็น “ต้นทุน” ที่เขาถูกเรียกมาจากธนาคารก็ได้นะ (มองโลกในแง่ดี)
ในไตรมาส 3 ปี 2561 ทาง Sea Limited ที่เป็นบริษัทแม่ของ Shopee รายงานผลประกอบการว่ามียอดขายสุทธิอยู่ที่ $2.8 พันล้าน หรือคิดเป็นเงินไทยก็ 9.1 หมื่นล้านบาทครับ ถ้าเราคิดว่า Shopee ต้องเสียค่าธุรกรรม 1.5% ของยอดนี้ ไตรมาสสามนี่ก็โดนไป 1,365 ล้านบาทครับ (ป.ล. นี่ไม่ใช่แค่ยอดเฉพาะในประเทศไทยนะครับ) ยอดนี้ถ้าแบกรับภาระกันไปในแต่ละประเทศ ก็อาจจะไม่ถึงกับหนักอึ้ง แต่ถ้าโดนกันทุกปีๆ ละก็ มันก็ไม่ไหวเหมือนกัน ยิ่งเป็นที่พูดกันอยู่ว่าธุรกิจแพลตฟอร์มร้านออนไลน์นี่ขาดทุนกันทุกปี สวนทางกับยอดขายที่เติบโตขึ้นทุกปี ทั้งนี้เพราะว่าตลาดขายของออนไลน์ของไทยเรายังโตไปได้อีกไกล ปัจจุบันลูกค้ายังคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ส่วนน้อย เมื่อเทียบกับประชากรประเทศไทย
ร้านค้าโดนเก็บค่าธุรกรรมแล้ว ภาระจะมาตกที่ลูกค้าไหม?
ทาง Shopee ออกมาแสดงความมั่นใจว่าการเก็บค่าธุรกรรมน้จะไม่ส่งผลกระทบต่อการแข่งขัน โดยเฉพาะในประเทศไทย ที่จะลดความสามารถในการแข่งขันกับ Lazada และ JD Central ในขณะที่หลายสื่อก็หวั่นว่าภาระนี้จะตกมาที่ลูกค้า
แต่ในความเป็นจริงแล้ว Shopee อาจจะดูมีภาษีดีกว่า Lazada ด้วยซ้ำ เพราะจากที่ผมลองหาข้อมูลมา ร้านค้าที่ขายบน Lazada โดนเก็บ Payment fee แบบ Flat rate อยู่ที่ 2% อยู่แล้ว (ในขณะที่ Shopee เพิ่งจะประกาศเก็บ 1.5%) แถมเมื่อก่อนโดนเก็บค่า Commission fee (ค่านายหน้า) อีกด้วยเหอะ เพิ่งจะมียกเลิกไปเมื่อกลางปีที่ผ่านมา
ส่วน JD Central นี่จากคู่มือสำหรับผู้ขาย ที่ผมได้ลิงก์มาจากเว็บ JD Central เอง พบว่ามีการเก็บทั้งค่า Commission และค่าใช้จ่ายในการดำเนินธุรกรรมเลย โดยพิจารณาจากในคู่มือ เข้าใจว่า Commission fee คือ 5% และค่าดำเนินธุรกรรมคือ 1.8% ครับ
ในขณะที่ Shopee นี่ ถ้าอ้างอิงจากคู่มือผู้ขายล่าสุด เขาบอกว่าฟรีค่าธรรมเนียมอื่นๆ และค่า Commission ครับ ถ้าการอัพเดตเงื่อนไขล่าสุด เป็นแค่การเก็บค่าธรรมเนียมการเงินจากการขาย ก็แสดงว่า Shopee ยังเก็บแค่ 1.5% เทียบกับ Lazada 2% และ JD Central 6.8% (อ้างอิงข้อมูลจากที่ผมหามาได้) ฉะนั้นก็ไม่น่าแปลกใจที่ Shopee จะมั่นใจว่ายังสามารถแข่งขันได้อยู่
ผลกระทบอาจจะแทบไม่เห็น … อย่างน้อยก็ในตอนนี้
เมื่อพิจารณาทั้งหมดแล้ว ในร้านใหญ่ๆ หลักๆ ที่มีการขายกระจายไปตามแพลตฟอร์มทั้งสาม (Shopee, Lazada, JD Central) ผลกระทบนี่น่าจะไม่เห็น เพราะค่าธรรมเนียมที่ Shopee เรียกเก็บ ก็น่าจะถูกที่สุดในบรรดาสามแพลตฟอร์ม แต่ร้านที่ขายของบน Shopee อย่างเดียวอาจจะเห็นผลกระทบบ้าง แต่ของที่ขายเนี่ย ปกติเราก็เห็นของแบบเดียวกันมีราคาแตกต่างกัน และแม้จะขายโดยร้านเดียวกัน ก็มีราคาขึ้นๆ ลงๆ อยู่แล้ว ฉะนั้นผมมองว่า ลูกค้าไม่น่าฉุกคิดถึงผลกระทบหรอกครับในตอนนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความแตกต่างแค่ร้อยละ 1.5 บาทแบบนี้
ส่วนที่หลายๆ คนอาจจะคิดว่า ค่ายอื่นอาจจะเอาอย่าง แล้วหันมาเก็บค่าธรรมเนียมบ้าง ก็ไม่น่าห่วง เพราะค่ายอื่นเขาเก็บกันอยู่แล้ว (ฮา)
